top of page
KALÄ°TE

Kalite; en genel anlamıyla müÅŸteri ihtiyaçlarının karşılanması, beklentilere uygunluk, operasyon performansının iyileÅŸtirilmesi, maliyetlerin düÅŸürülmesi ve standartların yükseltilmesinde kullanılan stratejik bir yönetim aracıdır (Kapıcıgil, 2007:206).

Bu çerçevede denetim kalitesi de, denetçinin ve denetim firmasının kendi içindeki iç süreçlerinin belirli bir kalite düzeyinde, istenilen sonuçları saÄŸlayacak ve bunu güvence altına alacak bir sisteme sahip olması anlamına gelmektedir (Ceylan, 2007:220).

BAÄžIMSIZ DENETÄ°M KALÄ°TESÄ°NÄ° ETKÄ°LEYEN FAKTÖRLER

Denetim hizmeti iki temel sebepten dolayı diÄŸer mesleki hizmetlerden farklılaÅŸmaktadır. Bunlardan ilki, denetçinin müÅŸteri firma tarafından kiralanması ve ücretin müÅŸteri firma tarafından ödenmesine raÄŸmen hizmet sonuçlarından üçüncü tarafların faydalanmasıdır (yatırımcılar gibi). Ä°kincisi ise denetim hizmetinin kalitesi ile ilgili müÅŸterinin denetim sözleÅŸmesi öncesi ve hatta denetim süreci tamamlandıktan sonra gözlemleyeceÄŸi doÄŸrudan bir kriterin bulunmamasıdır. Çünkü, müÅŸteri firma tarafından yalnızca denetim sürecinin çıktısı olan denetim raporlarının belirlenen standarda uygun olup olmadığı gözlemlenebilmektedir (Zerni, 2009:.17).

Bağımsız denetim kalitesi ile iliÅŸkilendirilen faktörler arasında kurumsal yönetim, denetim komitesi, etik standartlar da bulunmaktadır. Yapılan çalışmaların çoÄŸunda aktif ve bağımsız bir denetim komitesine sahip olan ÅŸirketlerin aldatıcı finansal raporlama olasılığının çok az olduÄŸu ortaya çıkmıştır. Ayrıca çalışmalar, denetim komitesinin kazanç yönetiminin görülme sıklığını ve dolayısıyla aldatıcı finansal tabloların hazırlanmasını azalttığını göstermektedir. Dolayısıyla güçlü bir denetim komitesi bağımsız denetçinin faaliyetlerine yardım etmektedir (Goodwin, Seow, 2002:200). 

Bağımsız denetimin en önemli amaçlarından birisi piyasada güven ortamının saÄŸlanmasıdır. Bu nedenle hazırlanan finansal tabloların denetçiler tarafından iyi analiz edilmesi gerekmektedir. Bunun yanında finansal tablolara güvenilirliÄŸin saÄŸlanması için finansal tablo hazırlama sürecinin de iyi iÅŸlemesi gerekmektedir. Bu sorumluluk tamamen müÅŸteri firmanın sorumluluÄŸundadır ve güçlü bir kurumsal yönetim sisteminin oluÅŸturulması ile yerine getirilebilir (Goodwin, Seow, 2002:196). Çünkü finansal raporlama süreci ÅŸirketin bütün birimlerinden etkilenmektedir. DoÄŸal olarak finansal tabloların gerçeÄŸi yansıtıp yansıtmaması açısından sorumluluk finansal raporlama sürecini etkileyen bütün birimlerin olması gerekir ki bu da ÅŸirketin kurumsal yönetimidir ( Arı, 2008:.50-51). Son zamanlarda denetim standartları ile bağımsızlığın saÄŸlanması ve hata ve hilelerin ortaya çıkarılması amacıyla, denetim kalitesini iyileÅŸtirme yönünde tedbirler alınmaktadır. ÖrneÄŸin Amerika’da SAS No:82* ile hata ve hilenin ortaya çıkarılmasıyla ilgili sorumluluk daha çok denetçiye yüklenmiÅŸtir (Goodwin, Seow, 2002:196). Bununla birlikte Sarbanes Oxley Yasası (SOX) denetim kalitesinin ve denetçi bağımsızlığının saÄŸlanması için; (Talu,2009) Denetçi rotasyonunun uygulanması, Denetim dışı hizmetlerin yasaklanması, Denetim firmasının, denetim faaliyetini ÅŸirketin denetim komitesi gözetiminde yürütmesi, Çıkar çatışması durumunda denetim firmasının halka açık ÅŸirketi denetleme yasağının getirilmesi gibi önlemlerin alınmasını önermektedir.

Ä°ngiltere’nin Finansal Raporlama Konseyi (FRC), denetim kalitesi ile ilgili olarak denetçiler, denetim komiteleri, hazırlayıcılar, yatırımcılar ve diÄŸer paydaÅŸlar arasında etkili bir iletiÅŸimi desteklemek amacıyla hazırlanan ‘Denetim Kalitesi Çeçevesi’ni yayınlamıştır. Çerçeve aÅŸağıdaki beÅŸ kilit denetim kalitesi faktörünü ele almaktadır. Bunlar: (TURMOB, 2008:8) Denetim firması içindeki gelenekler, Ortakların ve personelin becerileri ve kiÅŸisel özellikleri, Denetim sürecinin etkinliÄŸi, Denetim raporlarının güvenirliÄŸi ve kullanılabilirliÄŸi, Kurumsal yönetime ÅŸirketin yaklaşımı gibi denetçinin kontrolü dışında faktörler. Birçok çalışmada denetim kalitesini etkileyen faktörler; denetim firması ve müÅŸteri firma ile iliÅŸkili faktörler olmak üzere iki grupta incelenmektedir. Ancak bazı faktörlerin, hem denetim firması, hem de müÅŸteri firma ile iliÅŸkili olması nedeniyle bu çalışmada böyle bir sınıflandırmaya gidilmemiÅŸtir. Çalışmanın bundan sonraki bölümünde denetim kalitesini etkileyen faktörler baÅŸlığı altında, Financial Reporting Council (FRC) ve Sarbanes Oxley Yasası (SOX) tarafından belirtilen faktörlerin denetim kalitesi ile iliÅŸkisi incelenecektir.

bottom of page